2025-08-08

प्रकाशको गतिमा कारलाई गुडाउने र कारको अगाडिको बत्ती बाल्दाको स्थिति कस्तो देखिन्छ होला ?

प्रमुख कुरा यो काल्पनिक प्रश्न हो । प्राय काल्पनिक प्रश्नको उतर सहि हुनेछैन ।  अनुमानको आधारमा भन्ने हो भने अहिलेसम्म प्रकाशको गतिमा कुनै पनि बस्तु हिडेको छैन । तरपनि, त्यसरी जान सक्ने भनेको मासलेस पार्टिकलहरू (पिण्डरहित बस्तुहरू) नै जान सक्छ । जस्तैः फोटोन एउटा मासलेस पार्टिकल हो । यसरी ठूला बस्तुलाई प्रकाशको गतिमा हिडाउन अत्याधिक शक्ति चाहिन्छ । तवमात्र त्यो सम्वभ हुन्छ ।
कहीलेकाँही मानिसहरूले भन्ने गरेका छ, यदि फोटोनको रिभरेन्स फ्रेम (सम्वन्ध सिमारेखा)मा विश्वलाई कस्तो देखिन्छ भन्ने जिज्ञासा पनि रहि आएको छ ।त्यतिखेरको फोटोनको अनुभव कस्तो हुन्छ ? के दुई दिशा एक संकुचित हुन्छ । के फोटोनको लागि समय रोकिन्छ ? यस्ता कुराको साँच्चैनै सम्भव हुन्छन् रअहिलेसम्मको अन्र्तविरोधको सामना गर्न सक्छन् । त्यस्तो इनर्सीयल फ्रेम नै छैन जहाँ फोटोनकोलागि मात्र स्थिर हुने । फोटोनले त्यस्तो अनुभव कदापी गर्नेछैन । यदि मानिस लाइटको गतिमा जाँदा समय रोकिन्छ भन्ने कुनै बौद्धिक कुरा हुनसक्दैन् । यसले आइन्सटाइनको सापेक्षबादको सिद्धान्त नै फेलखान्छ भन्ने छैन । यस्ता प्रश्नहरूमा कुनै तर्क नै हुदैन ।
यस्तो तर्कवाला प्रश्न आइस्टानइनले १६ वर्षको उमेर कल्पना गरेको थियो । उनले त्यसको दशवर्षपछि ‘स्पेशल थेउरी अफ रिलेटिभिटी’ पत्ता लगाउँदा समेतकसैले दिन सकेको थिएन । यो कुरा आइस्टाइनले १८९६ आएर खुलासा गरेको थियो ।
सन् १९०५ मा आइन्सटाइले के महशुस ग¥यो भने प्रकाश सधै उहि रफ्तार जान्छ र त्यसको अनुपातमा मानिस जतिनै छिटो गएता पनि खासै असर गर्दैन भनेर । एकै समयमा पनि फरक फरक घटना हुने हुँदा हामीले थाहा पाउने भएको अघिल्लो घटनाको आधारमा छिटो वा ढिलो भन्न सक्ने हो ।  यसकारण ‘स्पेश र टाइम’सुनिस्चित हुन सक्दैन ।
यदि हामीले प्रकाशको गतिको नजिकै गाडिलाई गुडाऔं भने उत्तर हुनसक्छ । कारभित्र मानिसले कुनै प्रकारको असर देख्दैन । तर मानिसले ऐनामा हे¥यो भनेकारसँग केहि दौडिएको देखिन्छ । यदि झ्याल बाहिर हेर्ने भनेको फरक कुरा हो ।
एउटै सम्वन्ध सिमारेखामा कारको हेडलाइटबाट आएको प्रकाश— प्रकाशको गतिसँगै जान्छ । त्यो अगाडिको कुनै बस्तुसँग ठक्कर खाइ परावर्तन हुन्छ । सवैबस्तु मानिसतिर आइरहेको जस्तो देखिन्छ । यदिखेर परावर्तित प्रकाशको ‘डप्लर इफेक्ट(प्रभाग) भने अत्याधिक ‘फिकेन्सी’ हुन्छ । त्यो पारावैजनी भन्दाटाढाको अवस्थाम रहन्छ । यतिखेरको अवस्थामा फोटो खिच्ने क्यामरा भएमा फोटो खिच्न मिल्नेछ । तर फरक समयको र असामान्यता असरको फोटो संकुचनहुने र घुमेरको जस्तो देखिन्छ ।

मा अद्यावधिक गरिएको

समाचार

प्राध्यापक त्रिपाठी ग्लोबल कनेक्ट फण्डको परियोजनामा छनौट

प्रधानमन्त्रीको सम्बोधन : हिमनदीका पग्लिँदा भूपरिवेष्टित मुलुकहरूलाई पार्ने असरमा चिन्ता

जलविद्युत क्षेत्रको बीमा सम्बन्धी समसामयिक विषयमा छलफल

प्रधानमन्त्री र तुर्कमेनिस्तानका राष्ट्रपतिबीच भेटवार्ता

नाइमा एक्स्पो: ‘प्रोटोन ई.मास सेभेन’ को विशेष अफर

बीवाईडी एट्टो–वान सार्वजनिक,  मुल्य कति?

भृकुटीमण्डपमा छिट्टै अन्तर्राष्ट्रियस्तरको प्रदर्शनी स्थल निर्माण हुने:  अर्थमन्त्री पौडेल

अहिलेसम्मकै ठूलो अटोमोटिभ प्रदर्शनीको उद्घाटन गर्यौँ- अध्यक्ष वैद्य

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Subscribe to our newsletter!

अन्तर्वार्ता

‘शिक्षण सामाजिक उत्तरदायित्व बोकेको मर्यादित पेसा हो’

‘यन्त्र ९.०’ प्रतिस्पर्धा अन्तर्राष्ट्रिय रोबटिक्समा प्रवेश गर्ने माध्यम हो

सम्बन्धित सामाग्री

प्राध्यापक त्रिपाठी ग्लोबल कनेक्ट फण्डको परियोजनामा छनौट

प्रधानमन्त्रीको सम्बोधन : हिमनदीका पग्लिँदा भूपरिवेष्टित मुलुकहरूलाई पार्ने असरमा चिन्ता

जलविद्युत क्षेत्रको बीमा सम्बन्धी समसामयिक विषयमा छलफल

प्रधानमन्त्री र तुर्कमेनिस्तानका राष्ट्रपतिबीच भेटवार्ता

नाइमा एक्स्पो: ‘प्रोटोन ई.मास सेभेन’ को विशेष अफर

बीवाईडी एट्टो–वान सार्वजनिक,  मुल्य कति?

भृकुटीमण्डपमा छिट्टै अन्तर्राष्ट्रियस्तरको प्रदर्शनी स्थल निर्माण हुने:  अर्थमन्त्री पौडेल

अहिलेसम्मकै ठूलो अटोमोटिभ प्रदर्शनीको उद्घाटन गर्यौँ- अध्यक्ष वैद्य

×