2025-08-08

टाँकको इतिहास र टाँक बनाउने प्रक्रिया

button

हामीले लगाउने सट, पेन्ट वा अन्य कुनै पहिरनमा टाँकको प्रयोग गरिएको हुन्छ । हामी यसको उपयोग गरिरहेका हुन्छौं तर टाँक बन्ने विधिको बारेमा कमैलाई मात्र थाहा हुन्छ । टाँकको प्रयोग धेरै पहिलेदेखि भएतापनि प्वाल भएको टाँक १३ औं शताव्दीसम्ममा बनेको थिएन ।

सुरूमा टाँकको बनाओट नमुना मध्य एसियामा युद्ध गर्न गएका योद्धाले युरोपमा भित्र्याइएका थिए । यसलाई पेरिसको पुरूष फेसन डिजाइरले प्रयोगमा ल्याएको पाइन्छ । त्यतिखेर बनेका टाँक काठ, ब्रास, सुन र चाँदीबाट बनेको हुन्थ्यो ।

१८ औं सताव्दीमा आएर युरोपका विभिन्न कम्पीहरूले टाँकको उद्योग खोलेका थिए । त्यतिखेर पनि धातुबाट बनेका टाँक नै बढी चलनमा आएको थियो । पछि अंग्रेज उद्योगले स्टील, सिसा र मेटलबाट बनेको टाँकको आविष्कार गरे जुन फ्रान्समा औधिक मन पराइयो । त्यो १९ औं शताव्दीसम्म व्यापक चर्चा नै भयो ।

२० औं शताव्दीमा आएर त्यो विकसितहुँदै सेता चम्किला सिसाबाट बनेको टाँकको प्रचलनमा आयो । सन् १९३०मा आएर प्लास्टीकले बनेका टाँकको प्रयोग भयो । दोस्रो विश्वयुद्धले प्लाष्टिक टेक्नोलजीमा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह ग¥यो ।

त्यतिखेरका टाँक उद्योग सवै प्लास्टिक उद्योगमा परिणत भए । प्लाष्टिबाट निर्मित टाँक बनाइन विभिन्न विद्याबाट हुन थलेको पाइन्छ ।

प्लास्टिक प्रविधिबाट टाँक बनाइन प्रयोग हुने डाइको मोडल
प्लास्टिक प्रविधिबाट टाँक बनाइन प्रयोग हुने डाइको मोडल

कच्चा पदार्थः

सामान्यतया टाँकहरू प्राकृतिक कच्चा पदार्थहरूबाट बनेका हुन्छन् । तर ती सवै ठाँउमा सजिलै पाउँदैनन् । अमेरिकामा हाक्तिको दाह्रा, बेलको दाँत र कछुवाको टाँक बनाउन पाइदैन । सिङ्गबाट बनेका टाँक भनेका गाई र भैसीका हुन् । गाई भैसीले कम गुणस्तरको घाँस खाने भएका कारण यसबाट बनेका टाँकहरू त्यति क्वालिको हुँदैन ।

टाँकको लागि प्रयोग हुने साधारण प्रदार्थ भनेको पोलिस्टर हन् जुन एक प्रकारको प्लाष्टिकबाट बनेको हुन्छ । यसमा धेरै प्रकारको केमिकल डाइको प्रयोग गरेका हुन्छन् । जसले टाँकलाई रंगीविरंगी बनाउने गर्दछ । केहि टाँकहरू यस्ता हुन्छन् जसमा रातो काव्रोनेट मिसाइएको हुन्छ । तर काला टाँकमा काला काव्रोनेट मिसाइएको हुन्छ । सेता टाँक भने टिटानियम मिसाइ बनेका हुन्छन् । टाँकलाई कडापन दिन क्याटालिस्टको रूपमा पोलिस्टर र वाक्स मिसाइएको हुन्छ ।

बनाउने प्रक्रिया
साधारणतः टाँक तयार हुनको लागि आठौं खुड्किलाहरू पार गरेका हन्छन् । ती खुड्किलाई संक्षिप्तमा वर्णन गरिएको छ ।

१। पोलिस्टर मिसावट गर्ने ः
टाँक उद्योगमा पोलिस्टर तरल पदार्थमा ल्याइन्छ । त्यसपछि कच्चा पदार्थलाई टाँक बनाउन कडापन नाप्ने एक कडा स्टीलको भाडामा राखिन्छ । प्राकृतिक रंग निकाल्न बाहेक डाई गरिन्छ । त्यसपछि त्यस तरल पदार्थलाई थ्री–ग्यालोन अर्थात ११ लिटरको मेटल ब्रेकरमा राखि क्यटालिस्ट र वाक्स राखिन्छ ।

बेलौना आकारको प्लाष्टिकको भाडामा खनाउने ः
सवैकुरा मिसाएपछि त्यसलाई ठूलो बेलौना आकर जुन ४ फिट व्यास र २ फिट लामो सिलिन्डरमा राखिन्छ । त्यो सिलिण्डर २५० रेट प्रति माइलमा घुम्छ ।

कडापन बनाउने ः
जव त्यो सिलिण्डर घुम्न थाल्छ, त्यतिनैखेर केमिकल क्याटालिस्टले त्यसलाई कडापन दिने काम गर्छ । यो प्रक्रिया बीस मिनेट पछि हुनेछ ।

buttom_2

पातामा ढाल्ने ः
जव टाँक बनाउनको लागि आवश्यक कडापन पुग्छ । ड्रमलाई रोक्ने काम गरिन्छ । त्यसपछि त्यस ड्रमलाई काठको ट्यूवमा गुडाइन्छ । त्यतिखेर वाक्सले टाँकलाई बाहिर आउन मद्दत गरेको हुन्छ ।

व्लाङ्क काट्ने ः
टाँकको माथिपटीका भागमा रहेको वाक्स हटाउने काम भएपछि व्लाङ्क काट्ने काम गर्छ । यो एउटा प्रक्रिया हो—जुन फिताबाट आएको टाँकलाई गोलाकार बनाउने, प्वाल पार्ने काम गर्दछ ।

व्लाङ्कलाई चिसाउने ः
यतिखेरसम्म अत्याधिक तातो हुने भएका कारणले यसलाई नाइलनको व्यागमा राखिन्छ । त्यसपछि त्यो नाइलनको व्यागलाई ११० डिग्री सेल्सियस भएको नुन पानीको भाडामा राखिन्छ । राखेको ठिक १५ मिनेट पछि त्यो तैरन थाल्छ । विस्तारै चिसिनेक्रम भएपछि त्यो नाइलन व्यागलाई फेरि पानीको भाडा राखेर चिसाउने काम गरिन्छ ।

स्टाइल दिने ः
माथिका प्रक्रियाहरू भएपछि अव टाँकको अकार र बनाओट ल्याउने परिवर्तनका कामहरू गरिन्छ । यसका लागि प्वाल पार्ने, टाँको घेरा बनाउने मेशिनमा टाँकलाई राखिन्छ । मेशिनको होपरबाट पशेको टाँक पछि बटमबाट निकाल्न भने भ्याकुमको प्रयोग गरेको हुन्छ । यो प्रक्रियाबाट प्रत्येक मिनेटमा एक सयवटा टाँक निस्कन्छ ।

टाँकको अन्तिम अवश्था ः
टाँकलाई आकारमा बदल्ने र प्वाल पार्ने काम सेकपछि त्यसलाई ‘छ’ कुना भएको ड्रममा राखिन्छ । त्यस ड्रमका टाँक २४ घण्टा स्पीन भएपछि त्यसलाई धुने, टल्काउने र सुख्खा बनाउने काम गरिन्छ ।

गुणस्तरीय जाँच गर्ने ः
टाँकको सम्मूर्ण काम सकेपछि त्यसको गुणस्तरीय जाँच गरिन्छ ।

Reference:

Epstein, Diana and Millicent Safro. Buttons. Harry N. Abrams, Inc., 1991.

Fink, Nancy and Maryalice Ditzler. Buttons: The Collector’s Guide to Selecting, Restoringand Enjoying New and Vintage Buttons. Running Press, 1993.

http://www.madehow.com/Volume-2/

मा अद्यावधिक गरिएको

समाचार

विद्युतीय स्कुटरको अवलोकन गर्दै विद्यार्थी प्रसिद्धराज दाहाल

यौन दुर्व्यवहारसम्बन्धी जनचेतना र सहयोगका लागि टिकटकले नेपालमा सुरु गर्यो ‘सर्च गाइड’

प्राध्यापक त्रिपाठी ग्लोबल कनेक्ट फण्डको परियोजनामा छनौट

प्रधानमन्त्रीको सम्बोधन : हिमनदीका पग्लिँदा भूपरिवेष्टित मुलुकहरूलाई पार्ने असरमा चिन्ता

जलविद्युत क्षेत्रको बीमा सम्बन्धी समसामयिक विषयमा छलफल

प्रधानमन्त्री र तुर्कमेनिस्तानका राष्ट्रपतिबीच भेटवार्ता

नाइमा एक्स्पो: ‘प्रोटोन ई.मास सेभेन’ को विशेष अफर

बीवाईडी एट्टो–वान सार्वजनिक,  मुल्य कति?

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Subscribe to our newsletter!

अन्तर्वार्ता

‘शिक्षण सामाजिक उत्तरदायित्व बोकेको मर्यादित पेसा हो’

‘यन्त्र ९.०’ प्रतिस्पर्धा अन्तर्राष्ट्रिय रोबटिक्समा प्रवेश गर्ने माध्यम हो

सम्बन्धित सामाग्री

विद्युतीय स्कुटरको अवलोकन गर्दै विद्यार्थी प्रसिद्धराज दाहाल

यौन दुर्व्यवहारसम्बन्धी जनचेतना र सहयोगका लागि टिकटकले नेपालमा सुरु गर्यो ‘सर्च गाइड’

प्राध्यापक त्रिपाठी ग्लोबल कनेक्ट फण्डको परियोजनामा छनौट

प्रधानमन्त्रीको सम्बोधन : हिमनदीका पग्लिँदा भूपरिवेष्टित मुलुकहरूलाई पार्ने असरमा चिन्ता

जलविद्युत क्षेत्रको बीमा सम्बन्धी समसामयिक विषयमा छलफल

प्रधानमन्त्री र तुर्कमेनिस्तानका राष्ट्रपतिबीच भेटवार्ता

नाइमा एक्स्पो: ‘प्रोटोन ई.मास सेभेन’ को विशेष अफर

बीवाईडी एट्टो–वान सार्वजनिक,  मुल्य कति?

×