तपाईं भावनात्मक बेवफाइप्रति बढी ईर्ष्या गर्नुहुन्छ कि यौन बेवफाइप्रति?

हालैको प्रकाशित एक अनुसन्धानले यौन बेबफाइप्रति मुख्यतया सबैभन्दा विषमलैङ्गिक पुरुषहरू बढी ईर्ष्या गर्ने पाइएको छ  । समलैङ्गिक र उभयलैङ्गिक पुरुषहरू भने महिलाहरूझैँ भावनात्मक बेबफाइप्रति बढी ईर्ष्या गर्छन्।

नर्वेजियन युनिभर्सिटी अफ साइन्स एण्ड टेक्नोलोजी (एनटीएनयू) का प्राध्यापक मोन्स बेन्डिक्सेन र लेइफ एडवार्ड ओट्टेसन केन्नाएरले बेवफाइ र ईर्ष्याबारे धेरै वर्षदेखि अध्ययन गर्दै आएका थिए।

धेरै समयसम्म अनुसन्धानकर्ताहरूले आफ्ना निष्कर्षलाई यसरी व्याख्या गरेका थिए कि पुरुषहरू प्रायः यौन बेबफाइप्रति बढी ईर्ष्या गर्छन् भने महिलाहरू भावनात्मक बेबफाइप्रति बढी ईर्ष्या गर्छन् – र कुरा त्यत्तिकै हो भन्ने मानिन्थ्यो।

तर, कुरा त्यति सरल रहेन; यौन अभिमुखताले पनि ईर्ष्यामा प्रभाव पार्छ। केन्नाएर र बेन्डिक्सेनले क्यान्सास स्टेट युनिभर्सिटीका प्राध्यापक डेविड श्मिटसँग सहकार्य गरी हालै आरकाइभस् अफ सेक्सुअल विहेवियर  जर्नलमा  प्रकाशित लेखमा यसबारे लेखेका छन्।

समलैङ्गिक र उभयलैङ्गिक पुरुषहरू महिलाझैँ ईर्ष्या गर्छन्

“सबैभन्दा विषमलैङ्गिक पुरुषहरू अझै पनि यौन बेबफाइप्रति बढी ईर्ष्या गर्छन्। तर यो कुरा उभयलैङ्गिक वा समलैङ्गिक पुरुषहरूमा लागू हुँदैन। उनीहरू आफ्ना साथीले अरूसँग राख्न सक्ने भावनाप्रति बढी ईर्ष्या गर्छन्,” एनटीएनयूका मनोविज्ञान विभागका केन्नाएर भन्छन्।

समलैङ्गिक र उभयलैङ्गिक पुरुषहरू प्रायः विषमलैङ्गिक पुरुषहरूभन्दा फरक कारणले ईर्ष्या गर्छन्। ईर्ष्याको मामिलामा उनीहरू महिलासँग बढी मिल्दोजुल्दो देखिन्छन्।

“यो अपवाद भने समलैङ्गिक वा उभयलैङ्गिक महिलामा पाइँदैन। उनीहरू पनि विषमलैङ्गिक महिलाझैँ भावनात्मक बेबफाइप्रति बढी ईर्ष्या गर्छन्,” बेन्डिक्सेन भन्छन्।

केन्नाएरले थपे, “हाम्रो अनुसन्धानले मुख्यतया यौन अभिमुखताको वर्गीकरणमा ध्यान दिएको थिएन। हामीले व्यक्तिहरू पुरुषतर्फ (एन्ड्रोफिलिया) वा महिलातर्फ (गाइनोफेलिया) कति आकर्षित हुन्छन् भन्ने कुरा दुवै लिङ्गमा अध्ययन गरेका थियौँ।”

ईर्ष्याको जैविक व्याख्या

ईर्ष्याको पछाडि बलियो जैविक कारण छ। ईर्ष्या भनेको मूल्यवान् सम्बन्धमाथि आएको खतराप्रति भावनात्मक प्रतिक्रिया हो।

बेवफाइ यस्तो खतराको उदाहरण हो, चाहे त्यो प्रेममा पर्नु होस् वा अरूसँग यौन सम्बन्ध राख्नु होस्। साथीको बेवफाइको संकेत देख्दा मानिस भावनात्मक रूपमा प्रतिक्रिया जनाउँछ।

यसले सम्बन्ध जोगाउन विभिन्न व्यवहारहरू सामना गर्नु, निगरानी गर्नु, सामाजिक सम्पर्क सीमित गर्नु, चाकडी गर्नु, प्रशंसा गर्नु वा यौन गतिविधि बढाउनु जस्ता उत्पन्न गर्न सक्छन् ।

समलैङ्गिक सम्बन्धमा भने लुकेर गरिएको यौन बेवफाइ कम सान्दर्भिक हुन्छ, किनकि त्यहाँ अरूसँग बच्चा जन्माउने जोखिम हुँदैन। त्यसैले, साथीले छोडेर जाने डर बढी महत्त्वपूर्ण हुन्छ, र ईर्ष्या भावनात्मक पक्षमा केन्द्रित हुन्छ।

प्रश्नमार्फत यौनिकता अनुमान

१६ देखि ८० वर्ष उमेरका करिब ४५०० जनाले अध्ययनमा भाग लिए। उनीहरूलाई फेसबुक, जेजर वेबसाइट र अन्य क्वियर फोरममार्फत संकलन गरिएको थियो। यसरी संकलन गर्दा यौनिक अल्पसंख्यकहरू राम्रोसँग प्रतिनिधित्व भए।

“हामीले सहभागीहरूको यौन अभिमुखता अनुमान गर्न सक्ने विधि पनि विकास गरेका थियौँ,” केन्नाएर भन्छन्, “प्रश्नहरूले व्यक्तित्व, बाल्यकालीन रुचि, पेशागत प्राथमिकता र आफ्नै लिङ्गीय भूमिकाबारे अनुभवलाई समेटेका थिए।”

धुम्म सीमारेखा

यौन अभिमुखतामा स्पष्ट सीमारेखा हुँदैन। केही मानिस अरूभन्दा बढी पुरुषत्व वा स्त्रीत्वयुक्त हुन्छन्।

“जैविक लिङ्ग स्थिर हुन्छ र यौन कोष उत्पादनसँग जोडिएको हुन्छ। तर यौन अभिमुखता वा लिङ्गीय पहिचानमा स्पष्ट सीमारेखा हुँदैन,” केन्नाएर भन्छन्।

प्राध्यापक डेविड श्मिटका अनुसार, पुरुषत्व र स्त्रीत्व रैखिक स्केलका विपरीत होइनन्, बरु एउटै व्यक्तिमा फरक–फरक स्तरमा सहअस्तित्व गर्न सक्छन्।

टेस्टोस्टेरोन स्तरले पनि ठूलो भूमिका खेल्छ, जसले गर्दा एउटै लिङ्गभित्र पनि ईर्ष्या फरक–फरक हुन्छ। त्यसैले, ईर्ष्यालाई सम्भावित विकासवादी संयन्त्रहरूमध्ये एक मान्न सकिन्छ।

महिलासँग सम्बन्ध भएका उभयलैङ्गिक पुरुषहरूको रहस्य

तपाईंले आफ्नो साथी वा उसको स्रोतलाई आफ्नै लागि राख्न ईर्ष्याले सधैं कुनै उद्देश्य पूरा गर्छ भन्ने मानिन्छ । यसरी गर्दा तपाईंले आफ्ना जीनलाई अर्को पुस्तामा पुर्‍याउने सम्भावना बढाउनुहुन्छ।

तर महिलासँग सम्बन्ध भएका उभयलैङ्गिक पुरुषहरू एउटा ठूलो रहस्य भने बाँकी छ ।

“यी पुरुषहरू विषमलैङ्गिक पुरुषभन्दा फरक हुन्छन्। उनीहरू पनि भावनात्मक बेबफाइप्रति बढी ईर्ष्या गर्छन् र यौन बेबफाइप्रति कम,” बेन्डिक्सेन भन्छन्।

तर यो ढाँचासँग मेल खाँदैन। किनभने उनीहरूलाई पनि विषमलैङ्गिक पुरुषझैँ अरूको बच्चामा स्रोत खर्च गर्ने जोखिम हुन्छ। त्यसैले, चित्र अझै अस्पष्ट छ।

केन्नाएर भन्छन्, “हामी अझै किन यस्तो हुन्छ भन्ने थाहा पाएका छैनौँ। सम्भावना यो हो कि ईर्ष्याको प्रतिक्रिया सजिलै स्त्रीकृत हुन्छ। त्यसैले, केवल सबैभन्दा पुरुषत्वयुक्त पुरुषहरूले मात्र परम्परागत पुरुषीय यौन ईर्ष्या देखाउँछन्।”

यसले उभयलैङ्गिक पुरुषहरू किन उभयलैङ्गिक महिलाभन्दा कम हुन्छन् भन्ने पनि व्याख्या गर्न सक्छ। अमेरिकामा करिब ६% महिलाले आफूलाई उभयलैङ्गिक भन्छन्, तर पुरुषमा यो २% मात्र छ।

तर यो केवल एउटा सिद्धान्त हो, अनुसन्धानकर्ताहरूले अझै यसबारे ठ्याक्कै थाहा पाएका छैनन् र यो अझ बढी अनुसन्धान आवश्यक पर्ने क्षेत्र हो।