लिङ्नान विश्वविद्यालयको अनुसन्धानले उमेरअनुसार तनाव र सिर्जनशीलता फरक देखायो

हङकङ । तनावले उमेर समूहअनुसार सिर्जनशीलतामा फरक असर पार्ने नयाँ अध्ययनले देखाएको छ। 

लिङ्नान विश्वविद्यालयका मनोविज्ञान विभागकी सहायक प्राध्यापक प्रोफेसर हुआङ यीको नेतृत्वमा गरिएको अध्ययनमा हुआङ र उनको टोलीले १९६५ देखि २०२२ सम्म विश्वभर प्रकाशित ९९ प्रयोगात्मक अध्ययनहरूको मेटा–विश्लेषण गरिएको थियो । सो अध्ययनमा प्राथमिक विद्यालयका बालबालिकादेखि वयस्कसम्मका ८,७४९ सहभागी समावेश थिए। 

अनुसन्धानकर्ताहरूले सहभागीहरूलाई १२ वर्ष वा कम उमेरका बालबालिका, १३ देखि १७ वर्षका किशोर, र १८ वर्ष वा सोभन्दा माथिका वयस्क गरी तीन समूहमा विभाजन गरेको उल्लेख छ । ती बालबालिकामाथि तनावले सिर्जनात्मक प्रदर्शनमा कसरी प्रभाव पार्छ भन्ने अध्ययन गरिएको लिङ्नान विश्वविद्यालयले जनाएको छ।

अध्ययनले देखाएअनुसार प्रतिस्पर्धा, आवाज, सीमित वातावरण र समय–सीमित कार्यजस्ता तनावकारकहरूमा परेका बालबालिकामा चिन्ता बढ्ने सम्भावना बढी हुन्छ, जसले उनीहरूको सिर्जनशीलता घटाउँछ। यसको विपरीत, किशोर र वयस्कहरू प्रतिस्पर्धात्मक दबाबमा सिर्जनशीलता बढाउने प्रवृत्ति देखिन्छ, यद्यपि परीक्षा–सम्बन्धी तनावले सबै उमेर समूहमा सिर्जनशीलता घटाउँछ। वयस्कहरू “डेडलाइन संस्कृति” अन्तर्गत ध्यान केन्द्रित गर्न र गहिरो सोच्न संघर्ष गर्छन्, जसले उनीहरूको सिर्जनशीलता कमजोर बनाउँछ।

“बालबालिकाको उच्च–स्तरीय सोचका लागि जिम्मेवार मस्तिष्क क्षेत्रहरू अझै पूर्ण रूपमा विकसित भएका छैनन्, जसका कारण उनीहरूको भावनात्मक नियमन किशोर वा वयस्कको तुलनामा कमजोर हुन्छ,” हुआङले भनिन्। “यसका कारण बालबालिकाले तनावलाई प्रभावकारी रूपमा सामना गर्न सक्दैनन् र असफलताप्रति बढी संवेदनशील हुन्छन्।”

उनले थपिन्, “किशोर र वयस्कहरूले प्रतिस्पर्धालाई चुनौतीका रूपमा लिन्छन्, मध्यम दबाबले उनीहरूको सिर्जनशीलता उत्तेजित गर्न सक्छ। तर, धेरै भूमिकाहरू सन्तुलन गर्नुपर्ने वयस्कहरू समय व्यवस्थापनको मागबाट तनाव अनुभव गर्छन्।”

हुआङले सिर्जनशीलताको महत्व जोड दिँदै यसलाई “दैनिक अध्ययन, जीवन र काममा समस्या समाधान गर्न मानिसहरूले भर पर्ने प्रमुख क्षमतामध्ये एक” भनेकी छिन्। उनले सिर्जनशीलता मानसिक स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित रहेको उल्लेख गरिन्, र बढी सिर्जनशील व्यक्तिहरू तनावमा बढी मनोवैज्ञानिक लचिलोपन देखाउँछन्।

अध्ययनले “हङकङ–शैलीको तनाव” – परीक्षा, आवाज र कडा समयसीमा –लाई सामान्य अवरोधका रूपमा औंल्याएको छ। हुआङले शिक्षकहरूलाई बालबालिकामा प्रतिस्पर्धात्मक दबाब घटाउन बारम्बार मूल्यांकन कम गर्ने र स्वतन्त्र अन्वेषणलाई प्रोत्साहन गर्ने सहयोगी वातावरण सिर्जना गर्न सुझाव दिइन्।

किशोर र वयस्कका लागि, कार्यस्थल व्यवस्थापकहरूले स्वस्थ प्रतिस्पर्धा जस्तै सहकर्मी समीक्षा र सहकार्य प्रणाली प्रयोग गर्न  सक्नेछन् । अध्ययनमा भनिएको छ, शैक्षिक संस्थान र व्यवसायहरूले उचित समयसीमा निर्धारण गर्नुपर्छ, दीर्घकालीन अत्यधिक कामको संस्कृतिबाट बच्नुपर्छ, र गहिरो सोचका लागि पर्याप्त समय दिनुपर्छ।